Voedingsmiddelen hebben vaak etiketten om jou en andere consumenten te informeren over het product. Zo kun je weten of het product bij je past (qua voedselvoorkeuren en bijvoorbeeld allergieën) en producten met elkaar vergelijken. Dat is heel erg handig en fijn, maar hoe lees je die etiketten nou eigenlijk? Waar moet je op letten als je voedseletiketten leest?
Regels
Er staat vaak van alles op een etiket. Dat komt omdat er strenge regels zijn opgesteld rondom etikettering waar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit toezicht op houdt. Er zijn onder andere regels opgesteld over de verplichting van een ingrediëntenlijst, voedingswaarden en allergenen maar ook regels over lettergrootte, naam van de fabrikant en de herkomst van een product [1, 2].
Voedingswaarden
Op voedingsmiddelen moeten voedingswaarden vermeld. De fabrikant is verplicht om de voedingswaarde per 100 gram te noteren. Zo kun je producten beter met elkaar vergelijken en een betere keuze maken.
De voedingswaarden moeten in ieder geval informatie bevatten over de energetische waarden (kilocalorieën) en de hoeveelheid vetten, verzadigde vetzuren, koolhydraten, suikers, eiwitten en zout. Dit mag worden aangevuld met vezels en enkelvoudig of meervoudig onverzadigde vetzuren.
Porties
Naast de voedingswaarden per 100 gram, mag de fabrikant ook voedingswaarden per portie noteren. En deze portie mag door de fabrikant zelf gekozen worden, waardoor het lezen van etiketten moeilijker wordt. Wij adviseren je dan ook vooral te kijken naar de voedingswaarde per 100 gram en zelf te bepalen wat een portiegrootte is omdat iedere maaltijd en voedingspatroon anders is.
Ingrediënten
De producent is verplicht om alle ingrediënten van het voedingsmiddel op het etiket te vermelden. Deze ingrediënten worden verplicht op volgorde van hoeveelheid opgesomd. Van het laatstgenoemde ingrediënt zit er dus het minste in het product.
Het is verstandig om regelmatig deze ingrediëntenlijst te lezen. Zo krijg je een goed beeld van de daadwerkelijke inhoud van producten.
Je zou bijvoorbeeld kunnen denken dat een pak vruchtensap met mooie stukken fruit op de verpakking veel fruit bevat, maar als je de ingrediëntenlijst leest, dit slechts een heel klein deel van de ingrediënten is.
Overigens betekent dit niet direct dat je misleid wordt als consument. Het is ook niet verplicht om het belangrijkste ingrediënt te vermelden in een afbeelding op de verpakking. In een kop koffie zit natuurlijk ook vooral water (en heel weinig koffie).
We raden daarom aan om regelmatig ingrediëntenlijsten te lezen en voor jezelf te bepalen wat je belangrijk vindt.
Claims
Op verpakkingen vind je vaak claims. Dit zijn uitspraken over een bepaalde waarde van het product. Voorbeelden zijn light, natriumarm, vezelrijk, suikervrij en een bron van eiwitten [3]. Voor deze claims zijn regels die je bijvoorbeeld kunt vinden op de website van het Voedingscentrum [4]. Bepaal zelf wat je met deze claims doet. Een claim kan namelijk marketingtechnisch handig zijn voor een voedselproducent, maar eigenlijk niet zoveel betekenen in de context van het product of je voedingspatroon.
Lightproducten
Volgens de regels bevat een lightproduct 30% minder calorieën, vet of suiker dan de gewone variant [3]. Dat iets 30% minder vet bevat, wil niet zeggen dat het 30% minder calorieën bevat. Vaak wordt het product aangevuld met bijvoorbeeld suiker. En ook dat hoeft niet per se een probleem te zijn.
Vezelrijk
Dit betekent dat een product minimaal 6 gram vezels per 100 gram bevat (of 3 gram per 100 kilocalorieën). Tegenwoordig bestaan er ook producten waar normaalgesproken geen of weinig vezels inzitten, maar ze er los aan worden toegevoegd. Ook dat is niet per se goed of fout, maar het geeft te denken dat producenten dit doen om een claim te kunnen waarmaken.
Bron van vitaminen
Het product bevat een minimale hoeveelheid van één of meerdere vitaminen. Vitaminen kunnen ook worden toegevoegd. Zo bestaat er bijvoorbeeld snoep dat een bron van vitaminen is. De claim wordt zo waargemaakt, maar je kunt je afvragen wat voor waarde deze claim heeft.
Houdbaarheidsdatum
Op het etiket moet een houdbaarheidsdatum worden vermeld [5]. Er zijn twee varianten die nogal eens door elkaar worden gehaald.
Te gebruiken tot (TGT)
Dit is de datum tot wanneer het product veilig gegeten kan worden. Na deze datum is het verstandig om het product niet meer te eten.
Ten minste houdbaar (THT)
De datum tot wanneer de kwaliteit gegarandeerd wordt. Na deze datum kun je het product nog eten. Als het product nog goed ruikt en oogt en de verpakking niet is beschadigd, kun je het dus eten.
Geen houdbaarheidsdatum
Verse producten zoals groente en fruit kun je zelf beoordelen op kwaliteit om te bepalen of je het nog gaat gebruiken in een gerecht of los op gaat eten.
Allergenen
Fabrikanten zijn ook verplicht om veel voorkomende allergenen te vermelden op de verpakking. Als je een voedselallergie hebt, is dit erg belangrijk om te weten. De allergenen staan vermeld in de ingrediëntenlijst en worden vaak extra opvallend gemaakt in een dikgedrukt of afwijkend lettertype. Wanneer het product sporen van allergenen kan bevatten omdat het is gemaakt of verpakt op een plek waar het in aanraking kan komen met allergenen, dan staat dat ook op de verpakking.
Hoe lees je etiketten?
Verpakkingen kunnen misleidend zijn, maar door regelgeving zijn we in staat om veel te leren en producten met elkaar te vergelijken. De grote letters en afbeeldingen op de voorkant van een verpakking trekken de aandacht, maar de meest feitelijke informatie vind je op het etiket.
Wij raden je heus niet aan om bij ieder product het etiket te lezen. Maar het is raadzaam om er steeds beter achter te komen uit welke ingrediënten producten bestaan en wat de voedingswaarde is.
Probeer er eens naar te kijken en te bepalen wat je belangrijk vindt. Onthou dat losse producten niet goed of fout kunnen zijn en dat je voedingspatroon en hoe je daar mee omgaat veel belangrijker zijn.
Benader voedsel en fabrikanten met een positieve en open, maar kritische blik. Zo kom je er steeds beter achter wat werkt voor jou.
Bronnen
Overheid. Warenwetbesluit informatie levensmiddelen. (link)
Rijksoverheid. Wat moet er op een etiket van een voedingsmiddel staan? (link)
European Commission. Nutrition Claims. Nutrition claims. (link)
Voedingscentrum. Voedingsclaims. (link)
Voedingscentrum. Houdbaarheidsdatum. (link)
Comments